Test ve Teşhis
Çölyak hastalığınız olup olmadığını anlamanın iki adımı vardır: test ve teşhis. Doğru teşhis konulmasını sağlamak için mutlaka bir doktora danışmalısınız.
Çölyak testleri Çölyak ve glutene duyarlı az sayıda başka hastalığa tanı koymaya yardımcı olmak için geliştirilmiş bir test grubudur. Glütenli besinler tüketen Çölyak olan kişilerin kanlarında normalden daha yüksek bazı antikor seviyeleri bulunur. Bu antikorlar, glüteni (buğday, çavdar ve arpada bulunan proteinler) bir tehdit olarak gördüğü için bağışıklık sistemi tarafından üretilir. Antikor (kan) testinin doğru olması için glüten içeren bir diyette olmalısınız.
Kimler Test Yaptırmalıdır?
- 3 yaşından büyük çocuklar ve Çölyak semptomları (bu kısma verilecek link ile tıklayanlar “belirtiler” kısmına yönlendirilmeli) yaşayan yetişkinler
- Çölyak olan kişilerin birinci derece akrabaları. Çölyak hastlarının ebeveynleri, kardeşleri ve çocukları genel popülasyondaki 100'de 1'e kıyasla 10'da 1 risk taşımaktadır.
- Özellikle tip 1 diyabet, otoimmün tiroid hastalığı, otoimmün karaciğer hastalığı, Down sendromu, Turner sendromu, Williams sendromu ve seçici immünoglobulin A (IgA) eksikliği gibi ilişkili bir otoimmün bozukluğu olan kişiler.
3 Yaşın Altındaki Çocuklarda Çölyak
Hastalığı Testi
Çölyak riski taşıyan ve semptomları olan 3 yaşından küçük çocuklarda antikor testi her zaman doğru olmayabilir. Gelişim ve kalıcı ishal problemleri yaşayan küçük çocukların pediatrik gastroenterologlar tarafından değerlendirilmesi gerekir.
İlk adım: tTG-IgA Testi
Çölyak tanısı için en duyarlı ve spesifik test doku transglutaminaz (tTG) IgA’dır. IgA testinin tamamlayıcısı olarak ve/veya IgA yetmezliği olan hastada IgG testleri istenebilir.
Küçük çocuklar için (yaklaşık 2 yaş veya altı), Deamidated Gliadin IgA ve IgG antikorları da dahil edilmelidir.
Testler yapılırken en az 4 haftalık glüten içeren bir diyet uygulayan Çölyaklı bireylerin yaklaşık %98’inde test sonucu pozitif olacaktır. Buna testin duyarlılığı denir. Aynı test Çölyak olmayan sağlıklı kişilerin yaklaşık %95’inde negatif çıkacaktır. Buna testin özgüllüğü denir. Testin özgüllüğü, hastalığı olmayanları ne kadar doğru bir şekilde tanımlayabildiğiyle ilgilidir.
Ayrıca Çölyak olmayan tip 1 diyabet, otoimmün karaciğer hastalığı, Hashimoto tiroiditi, psoriatik veya romatoid artrit ve kalp yetmezliği gibi otoimmün bozuklukları olan kişiler için de hafif bir yanlış pozitif test sonucu riski vardır.
Çölyak olanlar laktoz tahammülsüzlüğü de geçirebildiğinden çölyak testleri diğer tahammülsüzlük ve alerji testiyle birlikte uygulanmalıdır.
Olası hatalı test sonuçları nedeniyle, Çölyak'ı en doğru şekilde teşhis etmenin yolu ince bağırsak biyopsisidir.
| ERKEN TEŞHİS ÖNEMLİDİR! | |
| TANI YAŞI | FARKLI BİR OTOİMMÜN RAHATSIZLIĞIN ORTAYA ÇIKMA OLASILIĞI |
| 2 – 4 | 10.5% |
| 4 – 12 | 16.7% |
| 12 – 20 | 27% |
| 20 ÜZERİ | 34% |
IgA Endomisial antikoru (EMA): EMA testi neredeyse % 100 özgüllüğe sahiptir ancak tTG-IgA testi kadar duyarlı değildir. Çölyak olan kişilerin yaklaşık % 5-10’unda EMA testi negatiftir. Ayrıca tTG-IgA ile karşılaştırıldığında çok pahalıdır ve primat özofagus veya insan göbek kordonu kullanılmasını gerektirir.
Total serum IgA: Bu test, yanlış bir negatif tTG-IgA veya EMA sonucuna neden olabilecek çölyak ile ilişkili bir durum olan IgA eksikliğini kontrol etmek için kullanılır. IgA eksikliği varsa, doktorunuz bir DGP veya tTG-IgG testi isteyebilir
Deamine gliadin peptidi (DGP IgA ve IgG): Bu test, IgA eksikliği olan kişilerde veya tTg veya EMA antikorları için negatif test eden kişilerde çölyak'ı daha fazla taramak için kullanılabilir.
Çölyak genetik bir hastalıktır ve yalnızca HLA-DQ2 veya DQ8 adı verilen belirli genlere sahip kişilerde gelişebilir. Her 100 kişiden 30’u bu genleri taşır. Bu genler yoksa Çölyak gelişemez ve bu nedenle birinci derece aile üyeleri için değerli bir bilgidir.
Gelecekte gereksiz testleri önlemek için aile bireylerinde, özellikle çocuklarda Çölyak için genetik test yapılması, pozitif birinci derece akrabaların her 3-5 yılda bir taranmasını önerilmektedir.
